Պարապմունք 112

1.Կրճատի՛ր կոտորակը.

ա) 3/12 = 1/4
բ) 4/16 = 1/4
գ) 10/12 = 5/6
դ) 10/15 = 2/3

ե) 14/2 = 7/1
զ) 28/40 = 7/10
է)45/25 = 9/5

2.Գտի՛ր

ա) 25-ի   1/5 մասը = 25 : 5 x 1= 5    
բ)16-ի  1/4 մասը = 16 : 4 x 1 = 4
գ)35-ի 1/7 մասը = 35 : 7 x 1 = 5        
դ) 48-ի  1/6  մասը = 48 : 6 x 1 = 8
ե) 100-ի  3/10 մասը = 100 : 10 x 3 = 30     
զ) 65-ի   2/5 մասը = 65 : 5 x 2 = 26

3) Դավիթը իր ունեցած գումարի 70%-ը ծախսեց գրքեր, իսկ   30%-ը՝ գրիչներ գնելու համար: Դավիթն արդյո՞ք  իր ամբողջ գումարը ծախսեց:
Այո

4)Կոտորալը Արտահայտեք տոկոսով.

1/100 = 1%, 2/50 = , ¼, 13/5, 21/10

5)Ապրանքի գինը 6000 դրամ էր։ Այդ գինը նախ բարձրացավ 10 %-ով, ապա իջավ նույնքան տոկոսով։ Սկզբնական գնի համեմատ ավելի թա՞նկ, թե՞ ավելի էժան դարձավ ապրանքը։
6000 : 100 x 10 = 600
6000 + 600 = 6600
6600 : 100 x 10 = 660
6600 – 660 = 6000

6.Կատարե՛ք գործողությունը.

ա)5,2+1,7 = 6, 9     
բ)14,12+5,17 = 19, 29    
գ)7+45,58 = 52, 58
դ)3 – 0,9 = 2, 1
ե)12 – 9,48 = 3,48
զ)17,04-5 = 12, 04

7.Արտահայտիր նշված միավորով․

3 սմ =  0, 03 մ    
1ր  = 1/60   ժ     
1գ =   կգ
15սմ =   մ     
30 ր  =   ժ      
25 գ =    կգ 
17 մ 50 սմ  =     մ     
1ժ  20ր=   ժ    
1 տ 250 կգ=     տ

8. 90 թիվը բաժանե՛ք երկու մասի  2 ։ 3 հարաբերությամբ։9. 8 փոքր տակառների ընդհանուր տարողությունը 96 լ է։ Քանի՞լիտր հեղուկ կտեղավորվի 7 մեծ տակառներում, եթե նրանցից յուրաքանչյուրի տարողությունը 19 լ-ով ավելի է, քան փոքր տակառինը։

Պարապմունք 103

1) Լուծե՛ք հավասարումը.

ա) x – 832 = 174,
x= 174 + 832
x=1006

բ) 1405 – x = 108,
x= 1405 – 108
x= 1297

գ) x + 818 = 896,
x= 896 – 818
x= 78

դ) x – 303 = 27,
x= 303 + 27
x= 330

ե) 84 + x = 124,
x= 124 – 84
x= 40

զ) 2003 + x = 4561
x= 4561 – 2003
x= 4358

2) Հավասարման արմա՞տն է արդյոք 3 թիվը.

ա) x – 3 = 0,
Այո

բ) x – 5 = 0,
Ոչ

գ) 7 – x = 0,
Ոչ

դ) 3 – x = 0,
Այո

ե) 2 ⋅ x = 6
Այո

զ) x = 6 – x:

3) Կազմե՛ք հավասարում և լուծե՛ք այն.

ա) x թվին գումարել են 4 և ստացել են 19:
x + 4 = 19
x= 19 + 4
x= 15

բ) x թվից հանել են 10 և ստացել են 7:
x – 10 = 7
x= 10 + 7
x= 17

գ) 35-ից հանել են x թիվը և ստացել են 5:
35 – x = 5
x= 35 – 5
x= 30

դ) 11-ին գումարել են x թիվը և ստացել են 25:
11 + x = 25
x= 25 – 11
x= 14

4.Հետևյալ խնդիրները լուծե՛ք հավասարումներ կազմելու միջոցով.

Տուփի մեջ կոճակներ կային։ Երբ տուփի մեջ դրեցին ևս 30 կոճակ, դրանց քանակը դարձավ 95։ Սկզբում քանի՞ կոճակ կար տուփի մեջ։
x + 30 = 95
x= 95 – 30
x= 65

5.ABC եռանկյան պարագիծը 57 սմ է, AB կողմի երկարությունը՝ 26 սմ, AC-ինը՝ 10 սմ։ Որքա՞ն է BC կողմի երկարությունը։

10+26=36

57-36=21

6.Գտե՛ք անհավասարման լուծումը. ամբողջ թվերը միայն նշի՛ր.

ա) 2 < x < 8,
x= 4

բ) 0 < x < 10,
x= 5

գ) –7 < x <12,
x= 0

դ) –2 < x < 3:
x= 1

7.Բավարարո՞ւմ է արդյոք 2 թիվը տրված անհավասարմանը.

ա) x < 3,
Այո

բ) x > 4,
Ոչ

գ) 5x > 0,
Այո

դ) 2x <  3
Ոչ

Պարապմունք 97

1.Հաշվիր՝

-24-240 = -264
(-36+125)x(-2) = -178
-60:4 = -15

2. Համեմատիր`

34,5 < 34,675
2 < 111,1
128,3 < 129,2
23,56 >  12,08
25.¼  >  24. ⅕

3. Վերցրու զրոյից տարբեր որևէ միանիշ թիվ, բաժանիր այն 0,25-ի վրա, գրիր թե ինչպես կփոխվի այդ թիվը:
7 : 0,25 = 28

4. Ուղղանկյան երկարությունը 26,5 դմ է, իսկ մակերեսը 132,5 դմ^2 է։ Գտե՛ք ուղղանկյան լայնությունը։
132,5 : 26,5 = 5

5. Կատարե՛ք բաժանում.

52,35 ։ 3 = 17,45
96:0,2 = 480
0,16 ։ 0,4  = 0,4

 32,8 ։ 8,2 = 4
0,1938 ։ 0,51 = 0,38
0,0101 ։10,1 = 0,001
25,52 ։ 5,5 = 4,64
2,304 ։ 7,2 = 32
6,858 ։ 0,9 = 762

6. Խորանարդի բոլոր կողերի երկարությունների գումարը 13,2 սմ է։ Գտե՛ք նրա կողը:
13,2 : 12 = 1,1

Պարապմունք 96

1. Կատարե՛ք բաժանում.
ա) 12,1 ։ 1,1 = 11
բ)1,21 : 1,1 = 1,1 
գ)20,25 ։ 2,5 = 8,1
դ)22,4 : 0,14 = 160
ե)49,28 : 2,2 =22,4
զ)4,68 :1,3 = 3,6
է)3870 : 4,5  = 860
ը)3,146 : 0,26 = 12,1

2. Կատարե՛ք բաժանում.

ա) 8,368 ։ 2 = 4184 դ) 10,5 ։ 7 = 1,5 է) 11,223 : 3 = 3,741

բ) 17,024 ։ 4 = 4,256 ե) 6,25 ։ 125= 0,05 ը) 374,17 : 31 = 12,07

3. Կատարե՛ք բաժանում.

ա) 40,25 ։ 2,3 = ե) 35,601 ։ 0,01 , թ) 189,1 ։ 0,305 ,

բ) 4,221 ։ 0,63 , զ) 0,13464 ։ 0,396 , ժ) 13,536 ։ 0,423 ,

գ) 30,303 ։ 33,3 , է) 14,924 ։ 0,82 , ժա) 0,001 ։ 0,2 ,

դ) 9,3456 ։ 10,62 , ը) 788,48 ։ 1,28 , ժբ) 10,74197 ։ 87,05

Կրկնողություն՝4. Հաշվի՛ր․
ա) 324+65,7  
բ)26,7+36,89     
գ)364-121,9  
դ)45,78-3,521
ե)45,6 ⋅ 9  
զ)3,121⋅ 2,4             
է)785:2           

5.Լուծիր  խնդիրը.
Բասկետբոլիստը խաղի ընթացքում վաստակել է 36 միավոր, որը թիմի վաստակած միավորների  2/5-ն մասն է։ Քանի՞ միավոր է վաստակել թիմը:
36 : 2 x 5 = 90
90

Պարապմունք 95

1.Հաշվեք օգտագործելով 8×125=1000 հավասարությունը

          8×12,5 = 100

             8×1,25 = 10

             8×0,125 = 0,1

            0,8×125 = 0,100

            0,08 x12,5 = 1
    0,08×0,0125 = 0,001
2. Հետիոտն գնում 4,4կմ/ժ արագությամբ, քանի՞ կմ կանցնի.

ա)2ժամում

 բ)4ժամում

գ)6ժամում

դ)2,5ժամում

3.Շարժիչավոր նավակի սեփական արագությունը  12,6կմ/ժ է, իսկ գետի հոսանքի արագությունը 1,8 կմ/ժ:

ա)Որքա՞ն հեռավորություն կանցնի նավակը  երեք ժամ շարժվելով հոսանքի ուղղությամբ:
12,6 + 1,8 = 14,4

 բ)Որքա՞ն հեռավորություն կանցնի նավակը  երեք ժամ շարժվելով գետի հոսանքի հակառակ ուղղությամբ:
12,6 – 1,8 = 10,8

4.Հաշվեք ուղղանկյան մակերեսը, եթե նրա կից կողմերն են՝

ա) 2,3սմ x 1,5սմ = 3,45

բ) 12,4մ x 0,8սմ = 9,92

գ) 12,5մմ x 5,6մմ = 70

դ) 245մ x 12,3դմ = 3013,5

5.Հաշվեք a,b,c չափումներ ունեցող ուղղանկյունանիստի ծավալը, եթե`

ա)a=1,2մ

    b=0,5մ

    c=10մ

բ) a=200սմ

    b=1,3մ

    c=1,5մ

գ) a=5դմ

    b=60սմ    c=28,2դմ

Պարապմունք 93

1.Աստղանիշները թվով փոխարինելով՝ ստացի՛ր ճիշտ հավասարություն․

ա)40+60=100 
100-60=40
բ) 45+33=78  
78-45=33
գ) 57+53=110   
110-57=53
դ) 121-65=56
121-56=65

2.Աստղանիշների փոխարեն դի՛ր այնպիսի թվանշան, որ ստացված թիվը բաժանվի և՛ 3 և՛ 5 -ի  (առանց մնացորդի):

      300
    1200
    5610

3.Կատարի՛ր կոտորակների գումարում կամ  հանում

 ա)1/7+2/7 = 3/7         
բ)16/30-5/30=11/30
գ)3,2+1,25 = 4,27                  
դ)7+145,58 = 152,58
ե)32,9-12,8 = 20,1  
զ)158 -46,04=111,96

4. Անկանոն կոտորակը դարձրու’  խառը թիվ , նշիր ամբողջ մասը.

ա)10/8 = 1, 2/8
բ)15/6  = 2,2/6
գ)21/10 = 2, 1/10
դ)35/8 = 4, 3/8
ե)42/10 = 4,2/10
զ)145/2 = 70, 5/2

5․ Տրված թիվը մեծացրու՛  նշված մասով.
36-ը մեծացրու իր 2/9 մասով:

6. Տրված թիվը փոքրացրու՛  նշված մասով.
48-ը փոքրացրու՛ իր 5/ 8 մասով:

7. Հաշվիր
ա) 6 – 17+11 = -22
բ) –11 – 7+18 = 36
գ) 0 –16 = -16
դ) 34–(–7) — 2 = 24
ե) –48–(–25) = 73

8.Գնացքը 3 ժամում անցավ 1000 կմ։ Առաջին ժամում այն անցավ ճանապարհի 40 %-ը, երկրորդ ժամում՝ մնացածի 40 %-ը։ Քանի՞ կիլոմետր անցավ գնացքը երրորդ ժամում։
200կմ

9. Քառակուսու կողմը 10, 2սմ է, եթե նրա կողմը փոքրացնենք տաս անգամ, ինչքան կլինի ստացված քառակուսու պարագիծը:
1,02=4,08

Պարապմունք 92

Թեմա՝ Տասնորդական կոտորակների գումարումը և հանումը, խառը առաջադրանքներ:

1.Աստղանիշի փոխարեն տեղադրե՛ք համապատասխան թվանշանը, որպեսզի ստացված անհավասարությունը ճիշտ լինի.

ա) 2,587 > 2,537
բ) 10,85 < 10,95 

գ) 9,568 > 4,568 ,
դ) 885,621 < 885,683

2.Համեմատե՛ք կոտորակները.

ա) 3,853 > 2,64
բ) 15,899 > 14,9
դ) 78832,91 > 78732,91 

ե) 72,93 < 73,851 
զ) 0,382 <  0,45 
է) 663,0001 <  663,0002

3.Կատարե՛ք գումարում  կամ  հանում

ա)5,2+1,7 = 6, 9     
բ)14,12+5,17 = 19,29      
գ)7+45,58 = 52, 58

դ)32,9-12,8 = 44, 17 
ե)48,38-13,29 = 51, 67 
զ)158 -46,04 = 214, 04

է)3 – 0,9 = 2, 1
ը)12 – 9,48 
թ)17,04-5

4.Գտե՛ք իրար հաջորդող այն երկու բնական թվերը, որոնց գումարը հավասար է 43‐ի։

5.Կատարե՛ք բազմապատկում.

ա) 25,103 ⋅ 100 = 2510,3
գ) 7,03 ⋅ 10 = 70,3
ե) 9,32 ⋅ 10 = 93, 2

բ) 0,3 ⋅ 1000 = 3
դ) 0,99⋅ 100 = 99
զ) 0,0001 ⋅ 100 = 000,01

6.Ինչի՞ է հավասար այս թվերից ամենամեծի և ամենափոքրի գումարը։ 
1,73 ,   2,563 ,  0,82 ,  11,729 ,  1,6 ,    529,1 ,    837,2
837,2 + 1,6 = 838, 8

7.Տասնորդական կոտորակները գրի՛ր դիրքային գրառման տեսքով. 7/10,  4/100, 12/1000, 73/10,   19/10,  1/10000
7/10 = 0,7
4/100 = 0, 04
12/1000 = 0,012
73/10 = 7,3
19/10 = 1,9
1/10.000 = 0,0001

8. Խնդիր ֆլեշմոբից.
Տրված CD հատվածի վրա N և M կետերն նշված են այնպես, որ CD=13սմ, ND=10սմ, CM=7սմ։ Գտի՛ր NM հատվածի երկարությունը։
4սմ

Տնային աշխատանք

Հ. Թումանյանի «Ոսկի քաղաքը» հեքիաթից դուրս գրել`

✓համեմատություններ –

Մի անգամ էլ, մի աշխարհքում, որի անունը լեզվիս ծերին է և հիմի կասեմ որտեղ որ է, տեսնեմ հեռվում մի ահագին տարածություն վառվում է արևի տակ, ինչպես մի հսկայական հրդեհ։

Կապույտ գետը ոլորվելով անցնում է նրա միջից։ Հեռվից շատ ծանոթ քաղաքների նման մի քաղաք և էն էլ՝ փոքրիկ քաղաք։

— Վա՛հ, ի՛նչքան նման է,— բացականչում է ու մնում է առաջը քարացած։

✓փոխաբերություններ –

 Առևտրական գործերով անցնում էի աշխարհից աշխարհ, հազար ու մի աշխարհ ընկա, հազար ու մի քաղաք տեսա՝ հազար ու մի հրաշալիքներով լիքը․․․

✓չափազանցություններ –

Նետն ու աղեղը պատրաստում է, որ զարկի, մին էլ, աստծու հրամանով, արծիվը լեզու է առնում, ասում․

Բաց է անում իր հսկայական թևերը, բարձրանում է մինչև ամպերը, սլանում հեռո՜ւ, դեպի արևլուս։ 

✓նվազաբերություններ

Մարդիկ էլ ո՛չ աշխատում են, ո՛չ չարչարվում են, նստած ուտում—խմում են․․․

2. Համո Սահյանի, Վահան Տերյանի բանաստեղծություններից դուրս գրել` ✓առձայնույթներ

✓բաղաձայնույթներ

✓մակդիրներ
Գարունը այնքա՛ն ծաղիկ է վառել,
Գարունը այնպե՛ս պայծառ է կրկին.
Այնպե՛ս գգվող է երեկոն անափ,
Ծաղիկներն այնպես նազով են փակվում.
— Շուրջըս վառված է մի անուշ տագնապ,
Մի նոր հուզում է սիրտըս մրրկում…
Անտես զանգերի կարկաչն եմ լսում,
Ւմ բացված սրտում հնչում է մի երգ.
Կարծես կանչում է ինձ մի քնքուշ ձեռք…

✓անձնավորման օրինակներ
Ծաղիկներն այնպես նազով են փակվում.
Անտես զանգերի կարկաչն եմ լսում,
Գարունը այնքա՛ն ծաղիկ է վառել,

2. Այսօր մայրենիի ֆլեշմոբ է. մասնակցի’ր։

Պարապմունք 90

1. Քառանիշ բնական թիվը, որի գրառումը վերջանում է 3 թվանշանով, 1013‐ից փոքր է։ Ո՞րն է այդ թիվը։
1003

2. Մի երևակայական երկրում գիտեն գրել միայն 2 և 8 թվանշանները։ Քանի՞ միանիշ, երկնիշ և եռանիշ բնական թվեր կարող են գրվել այդ երկրում։
12

3. Կատարե՛ք գործողությունները.

ա) (228 ։ 19 + 910) ⋅ (728 ։ 182 + 85) =82258

բ) (1163 – 825 ։ 33) ⋅ (169 – 208 ։ 26) = 167286

4. Կատարե՛ք գումարում.

ա)1,2 + 3,4 = 4,6
գ) 0,37 + 6,23, = 6,60
ե) 1,001 + 2,456 = 3,457

բ) 8,75 + 1,25 = 91
դ) 4,38 + 2,04 = 6, 42
զ)18,200 + 0,411 = 18, 611

5. Հետևյալ թվերից յուրաքանչյուրը մեծացրե՛ք 10 անգամ.

ա) 7,02 = 70, 02
բ) 83,204 = 830, 204
գ) 20 = 200
դ) 0,008 = 00, 08

6. Հետևյալ թվերից յուրաքանչյուրը փոքրացրե՛ք 100 անգամ.

ա) 32,11
բ) 0,005
գ) 2,32
դ) 1534,1

7. Գրե՛ք ստորակետից հետո հինգ թվանշան ունեցող տասնորդական կոտորակ, որը հավասար է 103,2 կոտորակին։

8. Կոորդինատային առանցքի վրա երկու թվերից ո՞րն է ավելի աջ տեղադրված.

ա) 6,37-ը, թե՞ 6,375-ը,
դ) 783,5-ը, թե՞ 783,6-ը,

բ) 0,893-ը, թե՞ 0,8-ը,
ե) 31,72-ը, թե՞ 18,6-ը,

գ) 293,4-ը, թե՞ 294,3-ը, 

9. Խնդիր ֆլեշմոբից, լրացուցիչ

Գտնելով օրինաչափությունը, լրացրո՛ւ դատարկ վանդակը։

Պարապմունք 89

1.Գրիր անկանոն կոտորակներ /հինգ հատ/, որոնց հայտարարը տաս է:
89/10, 62/10, 11/10, 984/10, 28/10

2.Տասնորդական կոտորակները գրի՛ր դիրքային գրառման տեսքով.

31/10,  4/100, 5456/1000, 68/10,   4/10,  1/10000
3, 1 0, 04 5, 456 6, 8 0, 4 0, 0001

3.Անվանե՛ք տասնորդական կոտորակի բոլոր կարգերը.

ա) 126, 23     բ) 10,056
Ամբողջ մաս Ամբողջ մաս
1= հարյուրավոր 1=տասնավոր
2= տասնորդական 0=միավոր
6=միավոր

Կոտորակային մաս Կոտորակային մաս
2=տասնորդական 0=տասնորդական
3=հարյուրերորդական 5=հարյուրերորդական
6=հազարերորդական



4.Կատարե՛ք գործողությունը՝

ա) 65,103 ⋅ 10,  = 651,03
բ) 7,393 ⋅ 10000 = 73930
գ) 15,3:10 = 1, 53  
դ) 13,01:100 = 0,1301

5. Կատարեք գործողությունը.
ա)2+3,5 = 5,5
բ)11, 4+123, 21=134, 25
գ)2,3+3, 4 = 5,7
դ)11,2+11, 24 = 22, 44

6. Համեմատեք տասնորդական կոտորակները
3, 24  >   1, 134
12,45   <   12, 46
0,21     <   0, 3
23,45   >  23, 405

7. Թվանշաններով գրե՛ք կոտորակը.

ա) զրո ամբողջ երեք հարյուրերորդական,
0,03

բ) յոթ ամբողջ քսանմեկ հազարերորդական,
7,021

գ) երեսուն ամբողջ տասնմեկ տասհազարերորդական,
30,0011

դ) զրո ամբողջ երկու հարյուր քսանյոթ հազարերորդական:
0,228

8. Դարձրու՛ տասնորդական կոտորակներ

30/300,   4/5 , 2/50 , 1/4 , 4/400 , 6/500
3 0,4 0, 02 0, 1 0, 004,

9.Հաշվե՛ք

ա) |– 5| + |41|
բ) |– 1 x 3| + |– 40|
գ) |– 5| · |– 2|

10. Հաշվե՛քա) 4-8    
բ)5-17     
գ)10+(-18)
դ)-3-6    
ե)(-10)+(-12) 
զ)-17- (-5)